Komuniteti shqiptar në Australi – Historiku dhe shifrat

Prezenca e komunitetit shqiptarnë një numër të konsiderueshëm përbën një arsye më shumë që marrëdhëniet me Australinë të shikohen me më shumë përparësi nga ana e Shqipërisë.

Valët e para të emigrimit kanë arritur në Australi në vitet 1920-1930. Këta kanë qenë përgjithësisht grupe të vogla, shumica të ardhur nga Shqipëria e jugut, kryesisht  nga zona e Korçës dhe u vendosën në qytezën Shapperton e në qytezat e Maribës; u punësuan në bujqësi, në kultivimin e duhanit dhe të kallamit të sheqerit.Këta emigrantë të parë, sollën më pas edhe familjet e tyre.

Vala e dytë e emigrimit ndodhi në fund të luftës së dytë botërore. Këta ishin kryesisht refugjatë, të cilët donin të iknin nga komunizmi. Shumica e personave të ardhur nga ish-Jugosllavia mundën të tërhiqnin familjet e tyre, por kjo nuk ndodhi me shqiptarët e ardhur nga Shqipëria. Emigrimi i shqiptarëve nga Shqipëria pothuajse përfundoi në atë kohë, me mbylljen e kufijve.

Vala tjetër e emigrimit filloi në vitet 1960. Këta ishin shqiptarë të ardhur nga ish-Jugosllavia. Shumica e tyre erdhi nga Maqedonia, por një pjesë erdhi edhe nga Kosova dhe Mali i Zi. Ata erdhën kryesish për arsye ekonomike, si dhe për ti shpëtuar sistemit represiv të Rankoviçit.

Vala tjetër e emigrimit është nga Kosova, në vitet 1990, pas ndryshimit të statusit të Kosovës nga regjimi i Millosheviçit.

Ka edhe shqiptarë nga Shqipëria që kanë ardhur në numër të vogël duke filluar nga vitet 90, dhe vazhdojnë të vijnë. 

Gjithashtu në vitin 1999 erdhën dhe rreth 3000 shqiptarë nga Kosova, por shumica e tyre u kthyen me përfundimin e luftës. Rreth 300 prej tyre kanë mbetur dhe janë integruar në Australi.

Referuar Censusit Autralian të kryer nga Australian Bureau of Statistics, në vitet 2011 & 2016, në Australi rezultojnë të rregjistruar 13141 shqiptarë që jetojnë në këtë vend, prej të cilëve 2396 janë shqiptarë të lindur në Shqipëri. Sipas rezultateve zyrtare, nga regjistrimi i popullsisë në vitin 2011, në Australi ka përafërsisht 8000 persona që flasin shqip, dhe që janë të shpërndarë si më poshtë vijon:

Victoria : 6000

New South Wales: 810

Queensland: 420

South Australia: 340

West Australia: 255

Zona të tjera: 200

Por komuniteti shqiptar në Australi mendon se ky numër nuk është i saktë sepse shumë nga shqiptarët nuk i kanë plotësuar formularët e censusit në rregull, apo nuk kanë marrë pjesë fare. Gjithashtu ky numër nuk përfshin ata që janë me origjinë shqiptare, por që nuk flasin shqip.

Sipas të dhënave të mbledhura nga organizata të ndryshme të komunitetit shqiptar në Australi, dhe që mendohet se është shifër më e saktë se shifra zyrtare, ka rreth 20000 shqiptarë (këtu përfshihen personat që kanë lindur jashtë si edhe fëmijët e tyre të lindur në Australi). Këta shqiptarë janë me origjinë nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia, Mali i Zi. Shumica e tyre, rreth 8000 jetojnë në Viktoria, Melburn dhe janë me prejardhje nga trevat shqiptare të Maqedonisë: fshatrat e liqenit të Prespës dhe rrethi i Manastirit.

Shqiptarët në Australi përgjithësisht janë të integruar ne jetën e vendit dhe gëzojnë të njëjtin status juridik si të gjitha pakicat e tjera etnike që jetojnë e punojnë atje.

Në Victoria ka 4 shkolla të gjuhës shqipe; në zonat Dandenong, Heidleberg, Sunshine dhe Altona. Në Sydney akoma nuk ka shkollë

Shteti australian financon mësimin plotësues të gjuhës shqipe (një herë në javë prej klasës së parë fillore deri në klasën e 12-të), por kjo mundësi nga shqiptarët është shfrytëzuar shumë pak. Kjo gjë ka ndodhur nga që nuk është arritur numri i mjaftueshëm i nxënësve dhe interesi i treguar nga shqiptarët për këtë mësim plotësues shpresohet të rritet në nivelin që kërkohet.

Jeta kulturore dhe organizimi në Shoqata e klube

Shoqatat shqiptare në Australi

Shqiptarët janë kryesisht dhe më të organizuar në Melburn, por shoqata shqiptare ka edhe në shtete apo rajone të tjera të Australisë, si në Sydney, Queensland, Perth (WA) etj. Në Australi aktualisht ushtrojnë veprimtarinë e tyre këto shoqata:

-  Shoqata më e fuqishme është “Komuniteti Shqiptaro-Australian” (AACA), e formuar në shtetin Victoria në fund të viteve ’80. Kryetar i saj është z. Sezar Jakupi (E-mail:sjakupi@hotmail.com, Tel:+61450266799). Sekretar z. Edmond Bebri (edmond.bebri@yahoo.com)

Komuniteti Shqiptaro-Australian përmbledh në vetvete një sërë shoqatash shqiptare, dhe konnkretisht:

o   Shoqatën e Grave Shqiptaro-Australiane(AAWA) me Kryetare znj. Lutfie Kadriu, Sekretare znj. Fini Kacinari.

o   Shoqata Shqiptare e Sheppartonitme Kryetar, z. Gëzim Sherolli

o   Shoqata Shqiptare e Sidney, me Kryetar z. Bajram Rexhepi

o   Albanian Catholic Society, me qëndër në Melburn dhe Kryetar z. Lek Ndreka.   E-mail: Anthony.leka.kocovic@gmail.com

o   The Association of the Albanian Community in Adelaide, me Kryetarz. Cesk Jaku, (Tel: +61 439 996 717), zv President z. Ardjan Palushaj dhe Sekretarë, z.Agron Zenuni dhe z.Kadri Mulaj.

E-mail: Alb.Aus.Society@hotmail.com,

o   The Association of the Albanian Community in South Australia, me adresë : 374 North East Rd, Windsor Garden SA 5087, Australia.

o   The Albanian Australian Community Keshava of Dandenong, me Kryetar z. Riza Aliu (tel:+61404052707) adresë: Marie McLean Pavillon George Andrews Reserve 21 Trewin St. Dandenong 3173.

E-mail: ailflowers@live.com.au

o   Shepparton Albanian Moslem Society(8 Acacia Street, Shepparton, Victoria 3630) me president z. Enver Sabri, tel : +61 418 570 398,

E-mail : sheppalbanians@gmail.com

o   Albanian Islamic Society e Melburnit, me Kryetar z. Urim Balla

o   Albanian Islamic Society e Dandenong, me Kryetar z. Ilir Aliu

o Shoqata Shqiptare e Pensionistëveme Kryetar, z. Pajazit Ibrahimi

o   Shoqata shqiptare “Prespa”,me Kryetar z. Jetmir Mustafa dhe Sekretar z. Naser Hoxha. (E-mail: aapamosque@gmail.com)

- Në Queensland është themeluar qysh nga viti 1943 Shoqata Shqiptaro-Australiane e Queensland (Albanian Australian Association of Queensland) me qëndër në Brisbane.Kryetar i saj është z. Avdyl Isai.

(E-mail:disai@hotmail.com)

Kjo është shoqata më e vjetër e shqiptarëve në gjithë Australinë. Kohë më parë kjo shoqatë ka patur degë në disa qytete të Queensland: Brisbane, Atherton, Babinda, Biloela, Mareeba por me kalimin e kohës degët në qytetet e tjera u mbyllën duke mbetur vetëm bërthama në Brisbane.

Në Australi jepen emisione në radio në gjuhën shqipe në disa stacione:

1. Stacioni shtetëror SBS(Special Broadcasting Service), dëgjohet dy herë në javë, në Melburn dhe Sydney. Programi drejtohet nga znj Majlinda Lulo dhe z. Sani Kajtazi. SBS is an Australian government funded broadcasting service.

https://www.mixcloud.com/albanian2/

2. Stacioni privat 3 ZZZ në Melburn, dëgjohet në Melburn; programi drejtohet nga znj. Kalie Guga (ish spikere e Radio Tiranës) dhe Nizami Rexhepi (E-mail: nizamirexhepi@hotmail.com)

3.Stacioni i radiosnë Brisbane i cili transmeton në gjuhën shqipe një herë në javë, muzikë dhe lajmet nga Shqipëria, Kosova dhe Maqedonia (është një ekip i vogël por i regullt i përbërë nga emigrantë të rinj e të vjetër si, z. Haki Braho, z. Tom Kalaja, z. Resmi Kamberaj, z. Shkëlzen Berisha).

Shoqata e shqiptarëve të Qeenslandka botuar një libër lidhur me historikun e kësaj shoqate ku është trajtuar historiku i saj, por dhe në përgjithësi emigrimi i shqiptarëve në Australi. Në këtë libër në formë dokumetash dhe dëshmish janë paraqitur të dhëna dhe aktivitetet e kësaj shoqate. Gjithashtu në këtë libër flitet për emigrantin e parë shqiptar që mendohet të jetë z. Naum Konxha nga Gjirokastra, i cili thuhet se ka mbërritur në Australi në vitin 1870.

Shkollat në gjuhën shqip.

Deri para disa vitesh kanë funksionuar tre shkolla në Queensland, Sydney dhe Victoria (Melburne), por për mungesë frekuentimi nga fëmijët e familjeve shqiptare, dhe jo për mungesë mësuesish, apo librash dhe abetaresh në gjuhën shqip, ato janë mbyllur.

Yjësia përmes Fotografit të mirënjohur shqiptar, Ari Rex

 dhe planet që përfshijnë Shqipërinë

Mjaftoi një vizitë si turist në vitin 1998 që Arlind Rexhepaj të braktiste Italinë ku jetonte prej gjashtë vitesh për tu zhvendosur po atë vit në Australi. Sot ai njihet me emrin e artit Ari Rex  dhe është një ndër fotografët më të suksesshëm në Australi

Një pasion i kultivuar tashmë profesioni i tij i fotografit dhe siç thotë vetë Ari nuk ia priste mendja se ajo që ishte hobi i tij, do të shndërrohej në shkollim e sot profesion.

Një nga fotografit e tij fantastike është blerë për muzeun e përhershëm “Voices” ku eshte vendosur në tavanin me diameter 6 metra te Arkivit Nacional të Australisë në Kanberra. Çmimi i tij më i fundit është ai i “Fotografit te Natyres se vitit 2020” ne nje nga konkurset me te medhaja ne bote, ate te International Photography Awards që ka marrë para pak javësh me foton e tij “Blak Mountain”, fenomeni i mrekullueshëm i rrufeve mbi atë vend.

Ari ndjek disa projekte kreativo artistike dhe sigurisht që ato kanë lidhje edhe me Shqipërinë. Ai ka një projekt të madh që ka lidhje me Shqipërinë por duke qënëakoma në fazëpërgatitjesh, ai preferon të mos flasë shumë për të, për ta lënë pak enigmë për ata që ndjekin punën e tij.

Profesor Dr. Avni Sali AM

MBBS, PhD, FRACS, FACS, FACNEM

Anëtar i Urdhrit të Australisë

Drejtori themelues i Institutit Kombëtar të Mjekësisë Integruese.

Profesori Avni Sali AM shpesh është referuar si babai i Mjekësisë Integruese në Australi. Në vitin 1996 ai ishte Shefi Themelues i Shkollës së Lartë të Mjekësisë Integruese në Universitetin Swinburne në Melburn. Në vitin 2009 ai themeloi Institutin Kombëtar të Mjekësisë Integruese (NIIM) jo-fitimprurëse, dhe u bë Drejtori themelues i tij. Në të kaluarën ai ishte gjithashtu Shef i Departamentit të Kirurgjisë në Universitetin e Melburnit në Spitalin Heidelberg dhe President i Shoqatës së Mjekësisë Integruese Australiane.

Profesori Sali është President i Këshillit Ndërkombëtar të Mjekësisë Integruese dhe Anëtar i Bordit Shkencor të Kongresit Evropian për Mjekësinë Integruese. Më parë ai ishte Drejtues i Shkollës së Lartë të Mjekësisë Integruese, Universiteti Swinburne; Shefi i Universitetit të Melburnit Departamenti i Kirurgjisë, Spitali Heidelberg.

Profesori Sali dhuron kohën e tij për disa pozicione në borde dhe shoqata mjekësore. Ai është Presidenti aktual i Këshillit Ndërkombëtar të Mjekësisë Integruese (ICIM); Presidenti i kaluar i Shoqatës Australiane të Mjekësisë Integruese (AIMA) dhe ulet në borde të shumta mjekësore dhe borde të tjerë. Ai është anëtar i Partisë së Përbashkët të Punës të AIMA & Royal Australian College of Practitioners of General (RACGP) që krijon Rrjetin e Mjekësisë Integruese (IM) i cili mbikëqyr trajnimin e GP, zhvillimin e vazhdueshëm profesional dhe standardet për praktikë të sigurt etike në fushën e mjekësisë integrale. Ai është gjithashtu një mbrojtës dhe ambasador për disa organizata, duke përfshirë: The Melbourne Therapy Center, GVConnect etj.

Emërimet e mëparshme të Profesor Sali përfshijnë Përfaqësuesin Australian dhe Zelandën e Re të Shoqërisë Ndërkombëtare të Kirurgjisë dhe Drejtorin e Komitetit të Kërkimit dhe Edukimit të Shëndetit Viktorian (VPHREC). Profesori Sali ishte pjesë e Forumit Konsultativ të Kujdesit Shëndetësor Plotësues të Qeverisë Federale dhe Komitetit Këshillimor Shkencor Kombëtar në Mjekësinë Plotësuese.

Profesori Sali është gjithashtu i përfshirë në disa lehtësira kërkimore edukative mjekësore dhe mësimore, të tilla si Instituti i Shkencave të Trurit në Universitetin Swinburne; Shkolla Jugore e Terapive Natyrore, Instituti Box Hill dhe Kolegji Australasian i Mjekësisë Ushqyese dhe Mjedisore (ACNEM). Prof. Sali pati një rol të rëndësishëm në krijimin e shkollës së parë mjekësore pasuniversitare në Mjekësinë Integruese në një Universitet: Graduate School e Mjekësisë Integruese, Universiteti Swinburne Melbourne, si dhe i Spitalit të parë Integrues në Melburn.

Si një ekspert shumë i kërkuar nga Mjekësia Integruese, Profesor Sali rregullisht kontribuon në një larmi botimesh, përfshirë editoriale dhe artikuj në Revista Mjekësore Australiane dhe Ndërkombëtare. Ai ka qenë autor dhe bashkëautor i botimeve të shumta, përfshirë kapituj në dy prej teksteve kryesore kirurgjikale në botë. Ai është në bordin editorial të disa revistave mjekësore dhe recensues i artikujve për botime të tjera të lidhura me shëndetin. Kohët e fundit ai ishte bashkëautor i tekstit shumë të pritur përfundimtar të mjekësisë integruese ‘Një udhëzues për Mjekësinë Integruese dhe Plotësuese të Bazuar në Prova’ botuar në 2011: Elsevier Australia.

Profesor Sali është një folës i ftuar në seminare dhe seminare të shumta brenda dhe jashtë vendit, çdo vit. Ai gjithashtu paraqet vullnetarisht kohën e tij për të mbajtur leksione mbi shëndetin publik në komunitetet metropolitane dhe rurale. Ai është një kontribues i rregullt i artikujve shëndetësorë në botime të tilla si The Melbourne Review.

Për kontributin e tij në komunitet, në 2002 ai u dha Çmimin St. Michael për Shërbim të Shquar të Komunitetit dhe Çmimin Humanitar Australian për Kontributet në Shëndetësi në 2004.

Në nëntor 2012 ai u nderua të merrte një çmim të ilaçit integrues në njohje të më shumë se 20 viteve të shërbimit, në Kolegjin Australian të Mjekësisë Ushqyese dhe Mjekësisë Mjedisore (ACNEM). Në Mars 2013 Prof Sali filloi leksione si Profesor Ndihmës në Institutin Cairnmillar në Melburn.

Profesor Sali ka qenë një pionier i promovimit të shëndetit duke u përqëndruar në rëndësinë e të ushqyerit, stërvitjes dhe qasjeve të trupit-mendjes për kujdesin shëndetësor parandalues. Për shembull, nga 1979-1981, ai kreu studimin e parë të Australisë për zakonet e të ngrënit të fëmijëve të shkollës fillore, si dhe studimin e parë që heton rolin e mensave shkollore në dietat e fëmijëve.

Ekspertiza e tij klinike është në fushën e trajtimit të sëmundjeve komplekse dhe kronike, veçanërisht të kancerit. Si udhëheqës në fushën e tij dhe përmes trupit të tij të madh të punës, ai ka frymëzuar dhe udhëhequr një brez të ri të mjekëve në praktikën e Mjekësisë Integruese.

Puna e tij gjatë gjithë jetës ka qenë promovues i palodhur i sjelljes së Mjekësisë Integruese të bazuar në prova në modelin kryesor mjekësor - për t'u bërë paradigma mjekësore e kujdesit shëndetësor.

Në vitin 2016, Profesor Sali u nderua si Anëtar i Urdhrit të Australisë (AM) për "shërbimin e rëndësishëm për mjekësinë integruese si një edukator, klinik dhe studiues.

Prindërit e tij kane emigruar në Australi nga Shqipëria, duke patur si vendlindje Voskopin (Korcë), por Dr Avni Sali ka lindur në Shepparton. Bashkëshortja është nga Çekosllovakia dhe ata kanë tre fëmijë, një vajzë dhe dy djem. Djali i madh është CEO i Swisse, djali i vogel është“fashion designer”, kurse vajza punon në zyrën e  Burimeve Njerëzore nëUniversitetin e Melburnit - RMIT.

I pëlqen shume vaji i ullirit e peshku, si edhe frutat e perimet. Ka dëshirëta kalojëkohën e lirëduke komunikuar me njerezit, me familjen e shoqërinë. Ekipi i tij i zemres quhet Hawthorn.

Këshilla më e mirë që ai ka për tëgjithë është: “Mos u Streso!.  Sa më shumë t’i ndash problemet me shoqërinë e pjesetarët e familjes, aq më mirë është për mëndjen e trupin”, thotëProfesor Avni Saliu.

Professor Dr. Avni Sali AM

MBBS, PhD, FRACS, FACS, FACNEM

Member of the Order of Australia

Founding Director of the National Institute of Integrative Medicine.

Professor Avni Sali AM is often referred to as the father of Integrative Medicine in Australia. In 1996 he was the Founding Head of the Graduate School of Integrative Medicine at the Swinburne University in Melbourne. In 2009 he established the not-for-profit, charitable National Institute of Integrative Medicine (NIIM), and became its founding Director. In the past he was also Head of the University of Melbourne Department of Surgery at Heidelberg Hospitaland President of the Australasian Integrative Medicine Association.

Professor Sali is President of the International Council of Integrative Medicine and Member of the Scientific Board of European Congress for Integrative Medicine. Formerly he was Head of the Graduate School of Integrative Medicine, Swinburne University; Head of University of Melbourne Dept of Surgery, Heidelberg Hospital

Professor Sali donates his time to several positions on medical boards and associations. He is the current President of the International Council of Integrative Medicine (ICIM); past President of the Australasian Integrative Medicine Association (AIMA) and sits on numerous medical and other boards. He is a member of the Joint Working Party of the AIMA & Royal Australian College of General Practitioners (RACGP) establishing the Integrative Medicine (IM) Network which oversees GP training, continuing professional development, and standards for safe ethical practice in the field of integrative medicine. He is also a patron and ambassador for several organisations including: The Melbourne Therapy Centre, GVConnect and others.

Professor Sali’s previous appointments include Australian and New Zealand Representative of the International Society of Surgery, and Director of Victorian Health Research and Education Committee (VPHREC). Professor Sali was a part of the Federal Government Complementary Health Care Consultative Forum and the National Scientific Advisory Committee in Complementary Medicine.

Professor Sali is also involved with several Educational Medical & Teaching Research Facilities, such as the Brain Sciences Institute at Swinburne University; Southern School of Natural Therapies, Box Hill Institute, and the Australasian College of Nutritional and Environmental Medicine (ACNEM). Professor Sali was instrumental in establishing the first post-graduate medical school in Integrative Medicine at a University: The Graduate School of Integrative Medicine, Swinburne University Melbourne, as well as the first Integrative Hospital in Melbourne.

As a highly sought after Integrative Medical expert, Professor Sali regularly contributes to a wide variety of publications, including editorials and articles in Australian and International Medical Journals. He has authored and co-authored numerous publications, including chapters in two of the world’s leading surgical texts. He is on the editorial board of several medical journals and reviewer of articles for other health related publications. Recently he co-authored the highly awaited definitive text of integrative medicine ‘A guide to Evidence-Based Integrative and Complementary Medicine’ published in 2011: Elsevier Australia.

Professor Sali is an invited speaker at numerous seminars and workshops both nationally and internationally, every year. He also volunteers his time to give educational talks on public health in metropolitan and rural communities. He is a regular contributor of health articles to publications such as The Melbourne Review.

For his contribution to the community, in 2002 he was awarded the St. Michael’s Award for Outstanding Community Service and the Australian Humanitarian Award for Contributions to Health in 2004.

In November 2012 he was honoured to receive an integrative medicine award in recognition of more than 20 years of service, at the Australian College of Nutritional & Environmental Medicine (ACNEM) 30th Anniversary Gala Dinner and Awards. In March 2013 Prof Sali received an appointment as Adjunct Professor with the Cairnmillar Institute in Melbourne.

Professor Sali has been a pioneer of health promotion focusing on the importance of nutrition, exercise and mind-body approaches to preventative healthcare. For example, from 1979-1981, he performed Australia’s first study into the eating habits of primary school children as well as the first study investigating the role of school canteens on childrens’ diets.

His clinical expertise is in the area of treating complex and chronic diseases, particularly cancer. As a leader in his field and through his large body of work, he has inspired and led a new generation of doctors to the practice of Integrative Medicine.

His lifelong work has been the tireless promotion of bringing evidence-based Integrative Medicine into the mainstream medical model – to become the medical paradigm of healthcare.

In 2016, Professor Sali was honoured as a Member of the Order of Australia (AM) for “significant service to integrative medicine as an educator, clinician and researcher, and to professional education.”

His parentsemigrated to Australia from Albania, having as their birthplace Voskopi (Korca), but Dr. Avni Sali was born in Shepparton. His wife is from Czechoslovakia and they have three children, a daughter and two sons. The eldest son is the CEO of Swisse, the youngest son is a "fashion designer", and the daughter works in the Office of Human Resources at the University of Melbourne - RMIT.

He really likes olive oil and fish, as well as fruits and vegetables. He wants to spend his free time communicating with people, family and society. His heart team is called Hawthorn.

The best advice he has for everyone is: “Do not stress!. The more you share the problems with society and family members, the better it is for the mind and the body ", says Professor Avni Saliu.