Sesioni i Shtatë i Takimit të Palëve mbi Protokollin për Ujin dhe Shëndetin u mbajt në Budapest më 5-7 nëntor 2025.
Takimi, në të cilin morën pjesë 230 pjesëmarrës nga më shumë se 40 vende në të gjithë rajonin evropian dhe më gjerë, shënoi 20-vjetorin e hyrjes në fuqi të Protokollit për Ujin dhe Shëndetin.
Delegacioni Shqiptar në këtë takim kryesohej nga Ambasadori i Republikës së Shqipërisë në Hugari z. Ilrian Kuka, ndërsa pjesë e delegacionit ishin: Znj. Hilda Hoti, Specialist, Sektori i Politikave dhe Strategjisë së Menaxhimit të Integruar të Burimeve Ujore, Drejtoria e Menaxhimit Strategjik, AMBU dhe Znj. Zhaneta Miska, Specialist, sektori standardeve, administrimit të spitaleve dhe sherbimeve sociale, MSHMS.
Siç theksoi António Guterres, Sekretari i Përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara në deklaratën e tij hapëse, për dy dekada Protokolli për Ujin dhe Shëndetin ka formësuar politikat dhe investimet për të përmirësuar aksesin në ujë të sigurt dhe kanalizime, për të parandaluar sëmundjet që lidhen me ujin dhe për të çuar përpara shëndetin e njeriut dhe zhvillimin gjithëpërfshirës.
Protokolli për Ujin dhe Shëndetin ka shërbyer si një platformë për bashkëpunim rajonal, duke bashkuar vendet në të gjithë rajonin rreth vizionit të përbashkët të ujit, kanalizimeve dhe higjienës së sigurt, të qëndrueshme dhe të barabartë për të gjithë.
Rezultatet e takimit të nivelit të lartë riafirmuan këtë angazhim kolektiv, duke njohur aftësinë e Protokollit për të përkthyer qëllimet globale dhe rajonale në veprime kombëtare, për të forcuar qeverisjen dhe për të rritur qëndrueshmërinë shëndetësore dhe mjedisore. U nënvizua se investimi në sisteme WASH elastike, gjithëpërfshirëse dhe të aktivizuara dixhitalisht, duke mbrojtur ekosistemet, duke mbështetur të drejtat e njeriut dhe duke mbrojtur shërbimet në kriza, është thelbësor për arritjen e sigurisë shëndetësore, mjedisore dhe zhvillimit të qëndrueshëm.
Rezultatet theksuan gjithashtu nevojën për një koherencë më të fortë politikash, ndërtim kapacitetesh dhe partneritete midis sektorëve, duke riafirmuar rolin e Protokollit si katalizator për solidaritet rajonal, llogaridhënie të përbashkët dhe ndikim të qëndrueshëm.
Mesazhet dhe rekomandimet kryesore të këtij takimi do të paraqiten si kontribut në Konferencën e Ujit 2026 të Kombeve të Bashkuara, që do të mbahet në Emiratet e Bashkuara Arabe, 2-4 dhjetor 2026, duke siguruar që mësimet dhe arritjet e Protokollit të vazhdojnë të formësojnë progresin global drejt aksesit universal në WASH të sigurt dhe të qëndrueshëm.
Vendimet kryesore të cilat u morën gjatë Sesionit të Shtatë të Takimit të Palëve në Protokollin për Ujin dhe Shëndetin:
• Strategjia për zbatimin e Protokollit për Ujin dhe Shëndetin, duke përcaktuar një vizion afatgjatë dhe duke përshkruar pesë objektiva për vitet në vijim, të tilla si zgjerimi i anëtarësimit në Protokoll, forcimi i partneriteteve, përafrimi me axhendat globale dhe rajonale të ujit, kanalizimeve dhe higjienës, rritja e përdorimit të mjeteve të Protokollit dhe sigurimi i burimeve të qëndrueshme;
• Program i ri ambicioz pune për vitet 2026-2028, me qëndrueshmërinë e sistemeve dhe shërbimeve të ujit dhe kanalizimeve si një pikë referimi gjithëpërfshirëse;
• Vendim mbi objektivat për qëndrueshmërinë financiare të punës sipas Protokollit për Ujin dhe Shëndetin, duke demonstruar angazhimin e fortë të Palëve për të siguruar një financim më të qëndrueshëm dhe të parashikueshëm të punës sipas Protokollit;
• Vendim mbi çështjet e përgjithshme të pajtueshmërisë, duke theksuar drejtimet kryesore për forcimin e zbatimit dhe pajtueshmërisë me Protokollin.
Pikat kryesore:
• Takimi i Palëve mirëpriti Maqedoninë e Veriut dhe Uzbekistanin, të cilat u bënë Palë të Protokollit në vitin 2023.
• Italia, Irlanda dhe Kazakistani janë në proces të ratifikimit, aderimit, pranimit ose miratimit të Protokollit dhe u inkurajuan të përshpejtojnë përpjekjet e tyre.
• Sekretari i Përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara përsëriti thirrjen e tij për rritje të anëtarësimit, duke i nxitur të gjitha vendet të ratifikojnë Protokollin dhe të përpiqen për zbatimin e tij të plotë.
• Takimi i Palëve zgjodhi Republikën e Moldavisë si Kryetare të saj ndërsa Maqedoninë e Veriut dhe Hungarinë si Nënkryetarë për periudhën 2026–2028. Ai mirëpriti ofertën e Republikës së Moldavisë për të pritur Takimin e ardhshëm të Palëve në Kishinau në vitin 2028.
• U zgjodhën gjithashtu anëtarë të rinj të Komitetit të Pajtueshmërisë së Protokollit dhe Byrosë së re.
Gjatë tre ditëve, shtatë evente trajtuan sfidat kryesore të WASH, duke u përqendruar në një sërë temash, që përfshinin: Konferencën e Kombeve të Bashkuara për Ujin 2026, gatishmërinë për emergjencat shëndetësore, partneritetet e Procesit të Mjedisit dhe Shëndetit (EHP), qëndrueshmërinë ndaj klimës në kontekste humanitare, WASH në institucionet e kujdesit shëndetësor, aksesin e barabartë në Azinë Qendrore dhe menaxhimin e sigurt të sistemeve të vogla.
