Deklarata e H.E. Z. Igli HASANI
Ministër për Evropën dhe Punët e Jashtme të Shqipërisë
Debati Plenar i Sesionit të 42-të të Konferencës së Përgjithshme të UNESCO-s
Paris, 8 nëntor 2023

Zonja Presidente e Konferencës së Përgjithshme
Zonja Kryetare e Bordit Ekzekutiv,
Zonja Drejtore e Përgjithshme,
Të nderuar delegatë,
Më lejoni fillimisht t’ju përgëzoj, zonja Presidente, për zgjedhjen tuaj si Presidente e Konferencës së Përgjithshme. Ju uroj suksese në Presidencën tuaj.
Në këtë sesion të rëndësishëm të Konferencës së Përgjithshme të UNESCO-s, dua të theksoj se Shqipëria e mbështet fuqishëm UNESCO-n. Ne besojmë në multilateralizmin, ne besojmë në të drejtën ndërkombëtare dhe të drejtat e njeriut, dhe ne besojmë gjithashtu në nevojën për veprim urgjent klimatik. Të gjitha këto janë arsyet pse UNESCO, si një lojtar i vijës së parë në bashkëpunimin shumëpalësh, ndërtimin e kapaciteteve dhe inovacionin, meriton mbështetjen e të gjithëve ne.
Në botën e sotme të fragmentuar, Shqipëria është e bindur se multilateralizmi aktiv dhe i rigjallëruar është e vetmja rrugë përpara. Në këtë kontekst, ne jemi të kënaqur të mirëpresim rikthimin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në UNESCO. Ky është një moment i rëndësishëm që përforcon universalitetin e UNESCO-s dhe forcon nismat dhe programet e saj në mbarë botën.
Shqipëria mirëpret 42 C/5 dhe angazhimin e saj të fortë për të funksionalizuar më tej Prioritetet tona Globale, me përqindje të shtuar të alokimit për Prioritetin Global Afrikë dhe Barazinë Gjinore. Kjo do të përshpejtojë zbatimin e SDG-ve dhe do të lejojë UNESCO-n të nxisë ndryshime reale në terren.
UNESCO ka shumë për të kontribuar në përpjekjet tona për të rikthyer reagimin global kundër të drejtave të grave. Është e domosdoshme që në mënyrë sistematike t’i jepet përparësi barazisë gjinore, me një qasje konkrete transformuese, veprime politike dhe burime të duhura.
Përsa i përket grupit prioritar SIDS, ne bëjmë thirrje për koordinim të përforcuar të veprimit të UNESCO-s, duke përfshirë monitorimin dhe raportimin mbi zbatimin e Strategjisë Operacionale për SIDS. Është detyra jonë të ndërmarrim veprime konkrete dhe të ndihmojmë, pa vonesë, shtetet më të cenueshme në botë.
Veprimet klimatike dhe veprimet globale të oqeaneve të bazuara në shkencë duhet të mbeten të larta në axhendën tonë të përbashkët. Ne përgëzojmë punën e UNESCO-s në mbrojtjen e rezervave tona të biosferës, vendeve tona të trashëgimisë natyrore botërore dhe gjeoparkeve globale, duke kontribuar kështu në qëllimin global për mbrojtjen e sipërfaqes së Tokës.
Shqipëria do të vazhdojë të jetë një avokate e zëshme për lirinë e shprehjes, aksesin në informacion, lirinë e medias dhe sigurinë e gazetarëve. Mbështetja për gazetarinë profesionale dhe të besueshme është veçanërisht e rëndësishme në ditët e sotme, kur dezinformatat e përhapura dhe lajmet e rreme po kërcënojnë vetë themelet e shoqërive dhe demokracive tona.
Ne gjithashtu përgëzojmë rolin e UNESCO-s në mbrojtjen, promovimin dhe mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe lirive themelore, të cilat qëndrojnë në thelb të mandatit të saj. Si një anëtare e sapozgjedhur e Këshillit të OKB-së për të Drejtat e Njeriut për periudhën 2024-2026, Shqipëria mbetet fuqishëm e përkushtuar për promovimin dhe mbrojtjen e të drejtave të njeriut në mbarë botën.
Roli i UNESCO-s është i një rëndësie strategjike në një botë ku risitë në teknologji dhe inteligjencën artificiale (AI) po ndodhin me shpejtësi më të mëdha se kurrë më parë. Kapacitetet institucionale duhet të forcohen për të shfrytëzuar përfitimet e inteligjencës artificiale në të gjitha fushat e kompetencës së UNESCO-s, duke adresuar njëkohësisht sfidat etike.
Arsimi është një e drejtë themelore e njeriut, e cila duhet të jetë e aksesueshme për të gjithë. Arsimi ka fuqinë të ndryshojë shoqëritë tona dhe të parandalojë pabarazitë në të ardhmen.
Megjithatë, ne mbetemi të shqetësuar për përparimin në SDG 4, i cili është në mënyrë kritike jashtë rrugës. Pavarësisht progresit të bërë, duhet bërë më shumë për të trajtuar krizën globale në arsim, duke investuar në mënyrë më të barabartë dhe më efikase.
Shqipëria mbështet plotësisht ndihmën urgjente të UNESCO-s për Ukrainën, ku lufta e paprovokuar dhe e paligjshme e agresionit të Rusisë vazhdon të shkaktojë vuajtje dhe shkatërrime të tmerrshme njerëzore. Ne përgëzojmë përpjekjet e palodhshme të Sekretariatit dhe zyrës së UNESCO-s në Kiev për të ofruar mbështetje për lehtësim dhe shërim, përgjatë mandatit të tij.
Shqipëria shpreh keqardhjen për përkeqësimin e situatës në Afganistan, ku grave dhe vajzave u privohet e drejta për arsimim dhe ne i bëjmë thirrje Sekretariatit të vazhdojë veprimet e tij për të mbështetur të gjithë afganët, në fushat e tij të kompetencave.
Ne gjithashtu përgëzojmë veprimin e rëndësishëm të UNESCO-s në Irak, Jemen dhe Libi.
Të nderuar kolegë,
UNESCO dhe multilateralizmi i saj i veprimit është një nga instrumentet më efektive në ndërtimin e paqes. Kjo është arsyeja pse ne kemi nevojë për një organizatë efektive dhe të besueshme, të përshtatshme për qëllimin, që ka një ndikim të vërtetë në jetën e njerëzve në terren.
Me këtë bindje Shqipëria ka paraqitur kandidaturën e saj në Bordin Ekzekutiv, në zgjedhjet e ardhshme. Nëse zgjidhemi, ne jemi të vendosur të luajmë një rol aktiv në sigurimin e qeverisjes së mirë, transparencës dhe llogaridhënies së Organizatës. Shqipëria do të marrë një qasje konstruktive, duke synuar të forcojë bashkëpunimin gjithëpërfshirës dhe frymën e konsensusit brenda UNESCO-s.
Do të ishim mirënjohës nëse vendosni të na besoni këtë përgjegjësi të rëndësishme.