Deklarata e Përgjithshme e Shqipërisë në sesionin e 220-të të UNESCO-s
Bordi Ekzekutiv
Dorëzuar nga Ambasadorja Besiana Kadare, Delegate e Përhershme e Shqipërisë në UNESCO, Përfaqësuese e Shqipërisë në Bordin Ekzekutiv

Zonja Presidente e Konferencës së Përgjithshme,
Zonja Kryetare e Bordit Ekzekutiv,
Zonja Drejtore e Përgjithshme,
Të nderuar kolegë,

Shqipëria përputhet me deklaratën e Bashkimit Evropian dhe unë do të doja të shtoja vërejtjet e mëposhtme në cilësinë tonë kombëtare.

Në një botë ku teknologjia, gjeopolitika dhe globalizimi po riformësojnë dinamikat e pushtetit – dhe ndërsa përballemi me tensionet gjeopolitike në rritje, një krizë klimatike në përshkallëzim dhe pabarazi në rritje – angazhimi i Shqipërisë ndaj mandatit të UNESCO-s dhe sistemit më të gjerë shumëpalësh është më i fortë se kurrë.

Në këtë sesion kyç të Bordit, ne kemi përgjegjësinë t’i ofrojmë udhëzime të qarta Sekretariatit në hartimin e një programi dhe buxheti për 2026-2029 që jo vetëm adreson sfidat aktuale, por gjithashtu hedh themelet për një të ardhme më të qëndrueshme dhe gjithëpërfshirëse.

Shqipëria mirëpret formatin e ri të Raportit të Rezultateve Strategjike (SRR) për 2020–2023 dhe mbështet përafrimin e saj me ciklin e planifikimit C/4. Ndërsa thekson rolin vendimtar të UNESCO-s në formësimin e dialogut global dhe adresimin e tendencave në zhvillim, raporti thekson gjithashtu një çështje të përsëritur: kërkesa në rritje për ekspertizën e UNESCO-s shpesh tejkalon burimet e disponueshme. Ky çekuilibër kërkon një menaxhim më efektiv dhe një shpërndarje më strategjike të burimeve, duke u fokusuar në zonat ku UNESCO ka vlerën më të shtuar të shtuar.

Në këtë kontekst, ne i bëjmë thirrje Drejtorit të Përgjithshëm që t’i japë përparësi forcimit të partneriteteve brenda sistemit të OKB-së për të përforcuar ndikimin tonë kolektiv. Monitorimi i përmirësuar përmes treguesve të performancës, së bashku me përdorimin efektiv të aseteve të brendshme dhe teknologjive të reja, janë gjithashtu vendimtare për rritjen e ndikimit të nivelit të lartë të UNESCO-s.

Shqipëria përgëzon Sekretariatin për propozimet paraprake gjithëpërfshirëse për 43 C/5, i cili thekson integrimin e punës së sektorëve të UNESCO-s në objektiva strategjikë më të gjerë dhe ndërsektorial. Ndërsa kjo qasje e integruar është një hap pozitiv përpara, është thelbësore të sigurohet që transparenca dhe llogaridhënia të ruhen ndërsa bashkojmë programet specifike të sektorit në këto objektiva më të gjera.

Për Shqipërinë, është strategjikisht e rëndësishme lidhja e rolit të UNESCO-s si mbledhëse dhe laboratori idesh me zbatimin konkret në nivel terreni. UNESCO duhet të forcojë praninë e saj në nivel vendi për të siguruar që vizioni i saj të përkthehet në veprim kuptimplotë në terren. Aktivitetet e zyrës në terren duhet të përputhen me prioritetet kombëtare për të siguruar që puna e UNESCO-s të çojë në ndryshime reale dhe të qëndrueshme.

Ne jemi veçanërisht të kënaqur që C/5 e re ruan një qasje të bazuar në të drejtat e njeriut në të gjitha programet, me një theks të fortë në lirinë e shprehjes dhe aksesin në informacion, si të drejta themelore të njeriut.

Shqipëria mbështet fuqimisht rritjen e shpërndarjes së buxhetit dhe fokusin e shtuar në Afrikën prioritare dhe në Barazinë Gjinore në aktivitetet e UNESCO-s. Barazia Gjinore duhet të bëhet “biznesi i të gjithëve” i integruar dhe i shkallëzuar në të gjitha programet, sektorët dhe zyrat në terren si një parim thelbësor.

Shqipëria vlerëson UNESCO-n për reagimin e saj të shpejtë dhe efektiv, pavarësisht burimeve të kufizuara dhe rrethanave të rënda, ndaj krizave dhe emergjencave në mbarë botën, duke përfshirë në Ukrainë, Gaza, Afganistan, Haiti, Sudan, Liban. Presim me padurim diskutime konstruktive për këto çështje, duke synuar arritjen e një konsensusi, i cili do të përfitonte ata në nevojë dhe do të lehtësonte vuajtjet e tmerrshme me të cilat po përballen.

Në Afganistan, komuniteti ndërkombëtar duhet të mbetet i vendosur në garantimin e mbrojtjes së të drejtave të njeriut dhe aksesit në arsim të grave dhe vajzave. Mbështetja e fortë e UNESCO-s dhe mbështetja programore janë thelbësore në këtë përpjekje.

Zonja Kryetare,

Një tjetër pikë e rëndësishme në axhendën tonë është Auditimi i Performancës IOS i Kornizës së Integruar Buxhetore të UNESCO-s. Shqipëria merr parasysh me shqetësim mangësitë e identifikuara në mekanizmat e kontrollit të buxhetit dhe menaxhimit të rrezikut, proceset e dokumentacionit dhe komunikimin. Ne mirëpresim masat korrigjuese të propozuara për të adresuar këto çështje me shpejtësi dhe presim me padurim të shqyrtojmë progresin e zbatimit të tyre në seancën e ardhshme të Bordit.

Përgjegjësia duhet të mbetet një gur themeli i qeverisjes së UNESCO-s. Ne duhet të veprojmë me vendosmëri për të rivendosur besimin, përfshirë edhe nga donatorët, dhe të sigurojmë që praktikat tona financiare të mbështesin standardet më të larta të transparencës dhe integritetit.

Duke parë përpara, roli i UNESCO-s në formësimin e diskutimeve globale mbetet thelbësor. Njohja e rëndësisë së kulturës në zhvillimin global përmes përfshirjes së saj në “Paktin për të Ardhmen” shënon një moment historik strategjik për UNESCO-n. Ai ofron një mundësi unike për të integruar plotësisht kulturën në politikat sociale, ekonomike dhe mjedisore.

Të nderuar kolegë,

Pavarësisht nga përshkallëzimi i konflikteve globale që formojnë botën tonë sot, UNESCO mbetet një fener shprese, duke demonstruar se nëpërmjet veprimit kolektiv në arsim, kulturë dhe shkencë, ne mund të kapërcejmë ndarjet tona dhe të ndërtojmë një të ardhme më të mirë për të gjithë, duke hapur rrugën për paqe të qëndrueshme. dhe progres.